Bosnodig in Voorst is een heleboel dingen: een sociale, educatieve en recreatieve natuurplaats, maar ook een bron van voedsel, inspiratie en verbinding. Het is vier hectare grasland dat langzaam maar zeker verandert in een duurzaam en rijk gevarieerd natuurgebied. Een groot deel van dit gebied zal bestaan uit eetbaar bos, of voedselbos. Maar wat is nou precies een voedselbos? 

“Een voedselbos is een vitaal ecosysteem dat door mensen is ontworpen naar het voorbeeld van een natuurlijk bos met als doel voedsel te produceren. (…) Een voedselbos herbergt een rijk bodemleven en rijkgeschakeerde, snel toenemende, biodiversiteit.’ Aldus de definitie van Stichting Voedselbosbouw Nederland. 

En dat maakt het doel van het bos tweeledig; enerzijds groeien er eetbare planten waarmee je jaarrond voedsel kunt produceren en anderzijds zorg je voor beplanting die bijdraagt aan de zelfvoorzienendheid van het bos. Denk aan water vast houden, groen bemesten, insecten en andere dieren aantrekken voor bestuiving en voortplanting.

‍

‍

‍

Negen lagen

Er zijn verschillende theorieën over de opbouw van het bos, die in de basis op hetzelfde neerkomen. Bij Bosnodig gaan we gebruik maken van acht groeilagen.

1. Kruinlaag - denk aan hoge bomen met kruinen tot wel 20 meter, zoals walnoten, tamme kastanjes en hickory
2. Lage boomlaag - bijvoorbeeld appel, hazelaar, kers en amandel
3. Klimmers - zoals druif, kiwi, klimerwten en hop
4. Struiklaag - struiken die bijvoorbeeld bloemen en bessen leveren ook voor insecten en andere dieren, zoals bosbessen, frambozen en hibiscus
5. Kruidlaag - deze planten sterven (bovengronds) helemaal af in de winter. Denk aan kruiden, bloemen, rabarber en asperges.
6. Bodembedekkers en kruipers - deze planten zijn schaduwminnend en beschermen de bodem tegen uitdroging en kou. Enerzijds zijn deze planten eetbaar (bosaardbei, paardenbloem, distels en kaasjeskruid), anderzijds zijn het groenbemesters (lupine, hosta’s, klaver en eeuwige spinazie)
7. Wortels en knollen - die je niet in de buurt van de bomen moet planten, want de bodem wordt verstoord bij het oogsten. Denk aan aardappelen, pastinaak, daslook en andere uien- en looksoorten.
8. Schimmellaag - Mycelium met het ondergrondse netwerk van schimmeldraden. Belangrijk voor de communicatie tussen bomen (daarover op een ander moment meer) Eetbare paddenstoelen kweek je dan weer vanuit broed, zoals shii-takes, oesterzwammen en truffels.

‍

Van mono-cultuur naar permacultuur

Voedsel kweken in een voedselbos is heel anders dan kweken op een akker. Het grootste verschil met de traditionele landbouw zoals we die in Nederland kennen, is het gebruik van meerdere gewassen in plaats van mono-cultuur. Bij het gebruik van één gewas, put je de grond uit, die je vervolgens weer moet ‘verrijken’ met kunstmest. Daarbij worden de gewassen zwakker en vatbaarder voor ziektes, die vaak bestreden worden met pesticiden, waarmee er nog meer schadelijke stoffen in de grond terechtkomen. Een voedselbos werkt volgens het principe van  permacultuur, kijkend naar het hele ecosysteem, werkend met in plaats van tegen de natuur en waarbij 'het geheel is meer dan de som der delen’. De diversiteit van de beplanting versterkt de grond en daarmee het hele ecosysteem van het bos.

‍

Niet nieuw

Hoewel het misschien wel zo lijkt, afgaand op de hoeveelheid die er in Nederland alleen al als paddestoelen uit de grond schieten, is het voedselbos als manier van voedsel verbouwen niet iets nieuws. Sterker nog, het is zelfs waarschijnlijk 's werelds oudste vorm van landgebruik! Ze zijn onder andere ontstaan in de prehistorie langs met oerwouden beklede rivieroevers. In een geleidelijk proces waarbij families hun directe omgeving verbeterden, werden nuttige boomsoorten en klimmers geïdentificeerd, beschermd en verbeterd, terwijl ongewenste soorten werden geëlimineerd. En later werden deze aangevuld met niet inheemse soorten. Voedselbossen zijn nog steeds gebruikelijk in de tropen en bekend onder verschillende namen, zoals: homegardens in Zuid-India en de ‘familieboomgaarden’ van Mexico.

‍

Bij Bosnodig

Het voedselbos bij Bosnodig is nog volop in ontwikkeling. Beetje bij beetje wordt het ontwerp  verder uitgewerkt en worden er bomen geplant. Ook jij kan daar je steentje aan bijdragen, bijvoorbeeld door Bosambassadeur te worden en bomen te kopen. Hoe je dat doet? Klik hier!